Periodyk „MAZOWSZE Studia Regionalne” jest kwartalnikiem wydawanym przez Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie – jedynym na terenie województwa mazowieckiego czasopismem naukowym redagowanym przez samorząd. Publikujemy artykuły poświęcone zagadnieniom związanym z szeroko pojętą misją nauki i samorządów na rzecz rozwoju społeczności lokalnych.
ISSN wersji drukowanej: 1689-4774
ISSN wydań on-line: 2543-4373
DOI: 10.21858/msr
Zatrzymaj lub wznów przełączanie wydań
W najnowszych wydaniach
-
Beata Stelmach-Fita
DOI: 10.21858/msr.54.01
Nr woluminu: 54
Implementacja dyrektywy 2007/2/WE INSPIRE w zakresie wytycznych technicznych dotyczących tematu danych „zagospodarowanie przestrzenne” nie została dotychczas w pełni zrealizowana. W tych warunkach tworzenie części graficznej planu ogólnego gminy (POG) stanowi istotne wyzwanie. Tym zagadnieniom poświęcony jest cykl trzech artykułów pod wspólnym tytułem cyklu Harmonizacja zbiorów danych o zagospodarowaniu przestrzennym, prezentujących wnioski z wybranych badań analityczno-empirycznych prowadzonych m.in. w latach 2016–2017, wskazujących na niekompletne uwzględnienie w przepisach polskich wytycznych technicznych specyfikacji technicznej Land Use dyrektywy INSPIRE w zakresie tematu danych „zagospodarowanie przestrzenne”.Niniejszy artykuł porusza problematykę analizy przepisów prawa mających wpływ na zakres i formę części graficznej planu ogólnego w kontekście specyfikacji technicznych Land Use INSPIRE oraz praktycznych aspektów tworzenia POG. Przedstawiono rekomendacje legislacyjne i techniczne, w tym dotyczące potrzeby doprecyzowania obowiązkowych elementów planu związanych z warstwą informacyjną w odniesieniu do przepisów odrębnych.
MSR_54_01_Stelmach-FitaPobierz -
Elżbieta Goryszewska
DOI: 10.21858/msr.54.02
Nr woluminu: 54
Artykuł zawiera analizę zmian zachodzących w środowisku województwa mazowieckiego w okresie 25-lecia, wywołanych czynnikami antropogenicznymi. Ocenie poddano zmiany zasobów wodnych, powietrza atmosferycznego oraz klimatu akustycznego. Analiza wykazała, że jakość środowiska ulega stopniowej poprawie, pozytywne zmiany dotyczą m.in.: gospodarki komunalnej, emisji zanieczyszczeń, liczby obiektów i instalacji spełniających standardy jakości czy częstotliwości przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu. Negatywne skutki wynikające z rozwoju gospodarczego i wzrostu konsumpcji niwelowane są poprzez działania naprawcze, będące konsekwencją realizacji polityki ekologicznej województwa, która prowadzona jest na podstawie uchwalanych dokumentów regionalnych, tj. programów ochrony środowiska, planów gospodarki odpadami, programów ochrony powietrza czy programów ochrony środowiska przed hałasem. Działalność mająca na celu podniesienie jakości zasobów naturalnych i środowiska, skierowana na eliminację emisji zanieczyszczeń, rozwój komunalnej infrastruktury technicznej, promowanie gospodarki niskoemisyjnej, zwiększanie efektywności energetycznej budynków, zmniejszenie uciążliwości akustycznej, utrzymanie wód i urządzeń wodnych, zwiększenie w bilansie energetycznym udziału odnawialnych źródeł energii czy wzrost świadomości społecznej, wymaga kontynuacji i wzmocnienia. Dalszy rozwój Mazowsza powinien nadal być prowadzony w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), przy wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań, przyjaznych dla środowiska.
MSR_54_02_GoryszewskaPobierz -
Dominika Jędrzejczak
DOI: 10.21858/msr.54.05
Nr woluminu: 54
Przedstawicielka Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie wzięła udział w konferencji pt. „Raumwissenschaftliches Kolloquium 2025 – Excessive change? New departures and old contradictions in socio-ecological transformation” (Kolokwium Nauk o Przestrzeni 2025 – Zbyt gwałtowne zmiany? Nowe kierunki i stare konflikty transformacji społeczno-ekologicznej), która odbywała się w Berlinie w dniach 26–27 czerwca 2025 r. Wydarzenie to, organizowane przez Leibniz-Institut für Länderkunde (IfL)1 od 2005 r., adresowane jest do przedstawicieli środowiska nauki, przedstawicieli administracji wszystkich poziomów, planistów przestrzennych oraz lokalnych liderów. W tym roku po raz pierwszy miało charakter międzynarodowy.Tematyka konferencji dotyczyła transformacji w kierunku zrównoważonego, neutralnego dla klimatu rozwoju. Wobec wielu barier, jakie napotyka ten proces, poszukiwano nowych impulsów do działania, skupiając się na poziomie lokalnym i regionalnym.
MSR_54_05_JedrzejczakPobierz -
Elżbieta Goryszewska
DOI: 10.21858/msr.54.06
Nr woluminu: 54
W dniu 17 czerwca 2025 r. przedstawicielka Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie uczestniczyła w zorganizowanej przez Klaster Gospodarki Odpadowej i Recyklingu – Krajowy Klaster Kluczowy, czwartej edycji Polish Circular Forum. Konferencja, której partnerami byli: Plastics Europe Polska, Województwo Mazowieckie, Fundacja ProKarton, Wastes Service Group, Centrum Utylizacji Opon Organizacja Odzysku S.A., ORLEN odbyła się w Warszawie, w Centrum Nation of Fire, przy ul. Zawodzie 24. Patronatem imprezę objęli: Patronat Polskiej Prezydencji w Radzie UE oraz Business Centre Club, a Patronatem Honorowym: Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Marszałek Województwa Mazowieckiego.Polish Circular Forum to coroczne wydarzenie poświęcone gospodarce o obiegu zamkniętym w ujęciu polskim i europejskim, którego celem jest tworzenie platformy współpracy służącej wymianie wiedzy i doświadczeń. Poza pogłębieniem wiedzy i zdobyciem najnowszych informacji dotyczących przyszłych kierunków rozwoju cyrkularności, głównym celem uczestnictwa w Forum było podjęcie współpracy przy tworzeniu wniosków i rekomendacji dla nowego dokumentu, opracowywanego w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, zawierającego kierunki rozwoju GOZ na lata 2025–2030 w Polsce.
MSR_54_06_GoryszewskaPobierz -
Elżbieta Mączyńska
DOI: 10.21858/msr.se.2025.01
Nr woluminu: SE.2025
Przedstawiane w tym opracowaniu analizy ukierunkowane są na identyfikację nowych trendów i wyzwań w sektorze ochrony zdrowia, przede wszystkim wynikających z dokonującego się obecnie w skali globalnej przesilenia cywilizacyjnego, jako następstwa czwartej rewolucji przemysłowej, rewolucji cyfrowej z jej niewyobrażalnym potencjałem sztucznej inteligencji. W takich warunkach istotne są zwłaszcza rozwiązania ukierunkowane na optymalne wykorzystywanie nowych technologii, w tym przede wszystkim rozwiązania przeciwdziałające nieprawidłowościom, skutkującym marnotrawieniem materialnego i intelektualnego potencjału w tym sektorze. W warunkach bowiem niemal chronicznego niedostatku źródeł finansowania ochrony zdrowia, charakterystycznego zresztą nie tylko dla Polski, lecz także dla wielu innych krajów, fundamentalnego znaczenia nabiera racjonalizacja wykorzystywania dostępnych zasobów. W Polsce jest to szczególnie istotne ze względu na relatywnie niskie nakłady na ochronę zdrowia, zarówno w wymiarze bezwzględnym, jak i w relacji do PKB. Potwierdzają to prezentowane w artykule statystyki międzynarodowe. W tym kontekście w artykule wskazuje się na wybrane racjonalizujące kierunki zmian w krajowym systemie ochrony zdrowia.
MSR_SE_2025_01_MaczynskaPobierz -
Arkadiusz Olejarz
DOI: 10.21858/msr.se.2025.02
Nr woluminu: SE.2025
Przemysł lotniczy poszukuje innowacyjnych rozwiązań umożliwiających optymalizację kosztów oraz wymianę wiedzy. Jednym z takich rozwiązań są klastry lotnicze. Celem artykułu jest próba dowiedzenia, iż klastry lotnicze stanowią istotne narzędzie kompleksowego podejścia systemowego dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa i regionu. W ramach artykułu przestawiona została geneza tworzenia klastrów, wraz z przytoczeniem kilku definicji klastrów przemysłowych, oraz podjęta została próba zdefiniowania klastra lotniczego. Przedstawione zostały także działania polskiego rządu w ramach polityki klastrowej oraz zaprezentowana została analiza stanu realizacji polityki klastrowej w Polsce. Artykuł wskazuje również na konieczność podjęcia działań w ramach współpracy przemysłu lotniczego i rządu. Wśród działań wymagających zmian wymienia się m.in. współpracę i nadzór zarówno na poziomie krajowym, jak i samorządowym (wojewódzkim, powiatowym, gminnym). Publikacja wskazuje także obszary wymagające poprawy dla prawidłowego funkcjonowania klastrów lotniczych w Polsce. Należy podkreślić, że artykuł nie obejmuje całości problematyki związanej z tym obszarem. Autor ma jednak nadzieję, że dzięki przeprowadzonym badaniom i przedstawionemu problemowi zostaną dostrzeżone szanse i zagrożenia związane z istnieniem klastrów lotniczych dla rozwoju przemysłu lotniczego Polski oraz jej znaczenia na arenie międzynarodowej, szczególnie w kontekście powojennego potencjału ukraińskiego przemysłu lotniczego.
MSR_SE_2025_02_OlejarzPobierz -
Anna Wieczorek, Magnolia Gorzelak
DOI: 10.21858/msr.53.03
Nr woluminu: 53
Artykuł dotyczy planów zabudowania sporządzanych na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli. Otwiera cykl artykułów, których celem jest przybliżenie czytelnikom przepisów dotyczących planowania przestrzennego w Polsce z lat 1928–2025 oraz omówienie procedowanych na ich podstawie planów, przesądzających o kształtowaniu miast. Ilustracją są plany Warszawy. W artykule zachowano oryginalną pisownię występującą w aktach prawa okresu międzywojennego.
MSR_53_03_Wieczorek_GorzelakPobierz -
Piotr Szpiega
DOI: 10.21858/msr.52.04
Nr woluminu: 52
W artykule podjęto próbę określenia czy w Radomiu występuje zapotrzebowanie na wyznaczenie nowych terenów ogrodów działkowych. W tym celu przeanalizowano ustawowe kompetencje samorządu w stosunku do ogrodów działkowych: uwzględnianie w polityce przestrzennej miasta, przeznaczanie gruntów na założenie ROD, doprowadzanie dróg dojazdowych i uwzględnianie w organizacji komunikacji publicznej potrzeb ROD. Ponadto zestawiono powierzchnie ogrodów w Radomiu w porównaniu z miastami podobnymi ludnościowo i powierzchniowo, w wyniku czego określono dodatkową powierzchnię ogrodów w Radomiu wymaganą do zaplanowania w celu dorównania do średnich wskaźników z miast podobnych w liczbie od 27,1 ha do 105,7 ha. Analizy przestrzenna, własnościowa i komunikacyjna zostały wykonane za pomocą narzędzi GIS oraz wizji terenowych. W zakresie analizy polityki przestrzennej miasta skupiono się na tym, w jaki sposób dokumenty planistyczne miasta (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego) uwzględniają ROD. Na podstawie przeprowadzonego bilansu powierzchni ogrodów działkowych uwzględnionych w dokumentach planistycznych okazało się, że w wyniku realizacji polityki przestrzennej miasta ubędzie ponad 7 ha ogrodów. W następnej części przeanalizowano własność gruntów, na których położone są istniejące ROD i zidentyfikowano tereny ROD położone na gruntach prywatnych, co może w przyszłości prowadzić do likwidacji 5,7 ha ogrodu działkowego na tych gruntach. W kolejnym etapie dokonano analizy dostępności do istniejących ROD za pomocą różnych środków przemieszczania (pieszo, rowerem, komunikacją miejską) w określonym czasie na podstawie analizy literatury. W efekcie tych badań sformułowano postulaty poprawiające dostępność do ogrodów pieszo i rowerem. Brakującą powierzchnię ogrodów, wynikającą z analiz przestrzennej i własnościowej, zaplanowano w wariancie minimalnym (łącznie 13 ha) biorąc pod uwagę czynniki lokalizacyjne zawarte w literaturze oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta. Do wyznaczenia terenów dogodnie położonych wykorzystano wcześniejsze analizy dostępności (izochrony dojazdu i dojścia), dane przestrzenne oraz dane ze studium miasta. W formie tabelarycznej przedstawiono zgodność lokalizacji wybranych terenów z czynnikami lokalizacyjnymi, a nowe tereny przedstawiono na rysunku przy użyciu danych ze studium miasta.
MSR_52_04_SzpiegaPobierz -
Tomasz Wardak
DOI: 10.21858/msr.52.05
Nr woluminu: 52
Port lotniczy w Radomiu (pełna nazwa: Port Lotniczy Warszawa-Radom im. Bohaterów Radomskiego Czerwca 1976 roku, dawniej Radom-Sadków, kod: RDO) został otwarty dla ruchu cywilnego 27 kwietnia 2023 r. Zbliżająca się druga rocznica otwarcia jest dobrą okazją do podsumowania pierwszego okresu działalności tego lotniska. Chociaż zakres dostępnych informacji na temat działalności operacyjnej lotniska jest skromny, są to przede wszystkim statystyki Urzędu Lotnictwa Cywilnego, warto na ich podstawie pokusić się o pierwsze wnioski. Po generalnej rozbudowie, która miała miejsce w latach 2018–2022, lotnisko wyposażone jest w bardzo nowoczesną infrastrukturę. Nowa droga startowa o długości 2500 m, umożliwia obsługę największych samolotów kodu C (np. Boeing 737, Airbus A321). Lotnisko ma również płytę postojową umożliwiającą przyjęcie 11 samolotów, systemy nawigacyjne, w tym system ILS II kategorii, umożliwiający prowadzenie operacji lotniczych przy ograniczonej widoczności oraz duży terminal o powierzchni ponad 30 tys. m2 o przepustowości ok. 3–3,5 mln pasażerów rocznie.
MSR_52_05_WardakPobierz